Logistieke sector staat op kruispunt: de afslag is aan u 

Transport en logistiek in tijden van mondiale onzekerheid

Transport en logistiek is van vitaal belang voor de Nederlandse economie. Ter illustratie: de branche is direct goed voor acht tot negen procent van het bbp en indirect (inclusief logistieke functies binnen andere branches) zelfs voor twaalf tot veertien procent. Door haar centrale positie in de keten staat de branche in het hart van een wereld die razendsnel verandert. Dat deze dynamiek uitdagingen met zich meebrengt, is niet uitzonderlijk. De huidige intensiteit ervan is dat wel.

Recente handelsoorlogen illustreren bijvoorbeeld hoe ontregelend de internationale politiek kan zijn. De verhoging van importtarieven, soms oplopend tot wel 145%, zette wereldwijde goederenstromen en ketens op scherp. Bedrijven anticipeerden door strategische voorraden aan te leggen voordat de heffingen ingingen. Dit leidde tot pieken in transportvolumes en congestie, gevolgd door dalperiodes waarin er plotseling overtollige capaciteit was.

Kostenplaatje verandert sterk

Tegelijkertijd stijgen de kosten structureel. De nieuwe cao zal kostenverhogend werken, vanaf medio 2026 geldt de vrachtwagenheffing. Tel daar nog de hogere brandstofaccijnzen en de introductie van de Europese richtlijn voor hernieuwbare energie RED-III bij op. Ten slotte volgt het Europese emissiehandelssysteem ETS-2 in 2028, dat een prijskaartje hangt aan de CO₂-uitstoot in de branche. We zien al met al een kostenplaatje ontstaan dat voor veel bedrijven de druk op de marges nog veel verder opvoert.

Tussen 2022 en 2024 wist de branche kostenstijgingen vrijwel volledig door te berekenen aan de markt, mede dankzij capaciteitskrapte. Bart Banning, Sector Banker Transport & Logistiek bij ABN Amro, stelt echter dat het de vraag is of dit blijft lukken, aangezien de beschikbare capaciteit zowel wat betreft wagenpark als magazijnruimte dit jaar en ook richting 2026 lijkt toe te nemen. “De blijvend stijgende kosten maken contractonderhandelingen extra belangrijk voor opdrachtgevers en hun logistiek partners; langetermijncontracten die zijn gericht op kostenbeheersing en de verbetering van de productiviteit worden daarmee essentieel.”

Continuïteit in het geding

Aanvoerketens hebben de afgelopen vijf jaar meer onder druk gestaan dan in de twintig jaar daarvoor, vervolgt Banning. “Elk event, disruptief of niet, zet de vanzelfsprekendheid van snelheid en soepelheid van supply chains meteen op zijn kop. Of je als ondernemer in Nederland of internationaal actief bent, iedereen heeft te maken met de toegenomen onzekerheid in de keten. Een vertraging werkt als een dominospel: iedere volgende schakel in de keten wordt beïnvloed. Voor logistieke en transportbedrijven een uitermate uitdagende tijd waarin zij alles in het werk stellen om klantafspraken na te komen.”

De onzekerheid beïnvloedt ook de investeringsbereidheid: veel ondernemers stellen investeringen uit vanwege onduidelijkheid over rendement en risico. Carol de Wit, Sectormanager Transport en Logistiek bij aaff, wijst erop dat dit uitstel de continuïteit kan ondermijnen. “Vervangingsinvesteringen die ondernemers te lang voor zich uitschuiven, resulteren in concentraties van investeringsdruk in de toekomst. Tegelijkertijd zijn investeringen in digitalisering, Transport Management Systemen en AI cruciaal om als ondernemer relevant te blijven.”

Slim schakelen in dure tijden

Volgens Banning onderscheidt de top van de markt zich juist in dit soort turbulente tijden door duidelijke strategische keuzes. “Bedrijven die het goed doen, hebben een uitgewerkt plan en kijken niet alleen naar de kwaliteit van de operatie vandaag, maar ook naar de nabije toekomst. Waar willen hun klanten samen met hen over twee tot vijf jaar naartoe? En ze maken keuzes: welke marktsegmenten bedienen we wel, welke niet, en hoe blijven we onderscheidend?”

Adaptief vermogen speelt een sleutelrol. Dit betekent flexibel zijn in capaciteit, maar ook in diensten, netwerken en klantbenadering, vult De Wit aan. “Ondernemers die zich alleen richten op de laagste prijs, belemmeren de broodnodige innovatie. Moderne trucks functioneren bijvoorbeeld als rijdende computers; data vormen de basis voor analyses, scenario’s en toekomstgerichte beslissingen. Als je wendbaar wil zijn, heb je die data-inzichten nodig om slim te kunnen schakelen. Doe je dat niet, dan wordt het heel moeilijk om rendement te behalen.”

Digitalisering, AI en productiviteit

Digitalisering en AI bieden dus aanzienlijke kansen om de productiviteit te verhogen en de efficiëntie te verbeteren. Slimme planningstools en AI zorgen voor betere benutting van capaciteit en verminderen lege transportkilometers. Dit bevestigt de recente conjunctuurenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hieruit blijkt dat de verhoging van het aantal vervoerde tonnen per chauffeur de productiviteit in het wegtransport in 2024 met vijf procent heeft verhoogd. Volgens het CBS komt dit door een betere beladingsgraad en minder lege transportkilometers, gedreven door een tekort aan chauffeurs en investeringen in digitale planningstools en automatisering.

“Bedrijven die hun digitale processen op orde hebben, kunnen hun prijzen beter onderbouwen, in detail voorrekenen wat het kost om aan de wensen van de klant te voldoen en samen met de klant naar optimale oplossingen zoeken”, zegt De Wit. Banning vult aan: “Samenwerking in de keten is cruciaal voor innovatie en de verbetering van de productiviteit. Transporteurs en hun opdrachtgevers kunnen, ieder vanuit hun eigen rol, de transportkosten in de keten de komende jaren beter beheersen door vooral de ketens slimmer in te richten. Wie dit gesprek niet aangaat, loopt kansen mis of verliest klanten. Dat geldt voor zowel opdrachtgever als transporteur; it takes two to tango.”

Strategisch denken

In een veranderende markt is strategische planning voor drie tot tien jaar vooruit essentieel. Accountants of adviseurs spelen een cruciale rol als klankbord, netwerkpartner en sparringpartner bij het maken van strategische keuzes en risicobeheersing voor de ondernemer. De Wit: “Een combinatie van openheid, strategische durf en realiteitszin staat hierbij centraal. De adviseur is gespecialiseerd in de branche, houdt de ondernemer een spiegel voor, denkt mee en zet zijn netwerk van kennispartners in om de ondernemer te helpen en bij te dragen aan oplossingen voor sectorale uitdagingen.”

Ondernemers moeten voortdurend evalueren waarom hun klanten voor hen kiezen, vult Banning aan. “Waardecreatie, serviceniveau en digitale ondersteuning zijn essentieel, terwijl de marge een kern-kpi blijft voor rendement op geïnvesteerd vermogen. Dat bepaalt de ruimte om te blijven innoveren en investeren.”

Conclusie

De Nederlandse transport- en logistieke sector staat op een keerpunt. Wendbaarheid, digitalisering, AI en samenwerking zijn essentieel om de continuïteit te waarborgen en concurrentievoordeel te behalen. Ondernemers die tijdig investeren in data, ICT, productiviteit en strategische keuzes, kunnen zich onderscheiden in een turbulente markt, waarde creëren voor hun klanten en groeien. Zoals De Wit kernachtig samenvat: “De branche staat op een kruispunt; de juiste afslag nemen is nu cruciaal.”

Meer informatie

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan gerust contact op met onze specialisten. U kunt contact opnemen via onderstaande button of per mail: info@vanoers.nl.

Neem contact op

Bron: SRA